Cùng với việc trao mâm quả, nghi lễ lại quả thực sự là một phần quan trọng trong văn hóa cưới hỏi của người Việt từ lâu đời cho đến ngày nay.
Mặc dù đã tồn tại từ thời xa xưa, lại quả vẫn được duy trì và giữ gìn trong các buổi lễ cưới. Hãy để An Hieu giải đáp cho bạn về ý nghĩa và các thành phần của lễ lại quả, đặc biệt là việc lại quả cho nhà trai.
Lễ lại quả là gì?
Lại quả hay còn được biết đến là lễ chuyển lại, là một trong những nghi lễ quan trọng trong ngày ăn hỏi. Theo truyền thống, sau khi nhận các lễ cưới từ gia đình nhà trai, gia đình nhà gái sẽ tổ chức lễ lại quả để trao tặng một phần các quà đã nhận về cho nhà trai.
Tại buổi ăn hỏi của nhà trai, nơi họ xin phép nhà gái và hỏi cưới cô dâu, trở nên trọn vẹn khi lễ lại quả được thực hiện đúng theo phong tục truyền thống. Sau lễ ăn hỏi, thường là cuối buổi, lễ lại quả diễn ra và là bước quan trọng trước khi bắt đầu chuỗi chuẩn bị cho lễ cưới chính thức của đôi uyên ương.
Ý nghĩa lễ lại quả trong đám cưới.
Nếu việc trao quả là biểu hiện của tình cảm mà nhà trai dành cho nhà gái, thì lễ lại quả thực sự là sự đáp lại chân thành từ phía gia đình nhà gái đối với sự chân thành và quan tâm của nhà trai.
Nghi lễ này không chỉ là việc đồng ý mà còn là sự chuyển giao một tình cảm chân thành, làm nền tảng cho một đám cưới vui vẻ và hạnh phúc của cả hai đối tác cũng như hai gia đình.
Sau khi kết thúc, buổi lễ hỏi sẽ khép lại và trên lý thuyết, cặp đôi đã chính thức trở thành vợ chồng sắp cưới. Họ có thể bắt đầu gọi nhau là “bố, mẹ” đối với gia đình nhà trai và nhà gái, một bước quan trọng đánh dấu sự hòa nhập và thân thiện giữa hai gia đình.
Nghi thức được thực hiện khi nào?
Như đã đề cập trước đó, lễ lại quả được tổ chức bởi gia đình nhà gái thường diễn ra vào cuối buổi ăn hỏi. Điều này có nghĩa là nghi thức lại quả chỉ được thực hiện sau khi tất cả các phần khác của buổi lễ ăn hỏi đã hoàn thành.
Lễ lại quả được tiến hành như thế nào?
Lễ lại quả đánh dấu bước kết thúc cuối cùng trong chuỗi nghi lễ ăn hỏi. Để hiểu rõ hơn và để có một lễ lại quả hoàn hảo, hãy xem xét trình tự lễ ăn hỏi:
Chuẩn bị sính lễ mâm quả trước lễ ăn hỏi:
Lễ mâm quả, mà nhà trai mang sang nhà gái, là một lễ vật cần được chuẩn bị cẩn thận. Thường, việc này đòi hỏi sự thống nhất từ cả hai bên gia đình, dựa trên tập tục địa phương.
Số lượng mâm lễ thường không cố định, ví dụ, 5, 7, 9 cho người Bắc và số mâm chẵn như 6, 8 cho người miền Nam.
Bưng quả sang nhà gái:
Trước khi mang mâm lễ sang nhà gái, nhà trai cần kiểm tra kỹ lưỡng một lần nữa để đảm bảo tính chu đáo. Ngày và giờ xuất phát cũng được chú ý vì từng chi tiết này mang ý nghĩa riêng biệt.
Chào hỏi và trao mâm lễ cho nhà gái:
Khi đến nhà gái và nhận được sự chào đón, nhà trai trao từng mâm lễ dưới sự chứng kiến của ông bà, cha mẹ, và hàng xóm.
Mâm lễ sau đó thường được đặt trước bàn thờ tổ tiên – nơi thực hiện lễ nhà gái.
Hai bên cùng trò chuyện thân tình:
Sau khi nghi lễ trao mâm quả kết thúc, nhà trai và nhà gái ngồi với nhau để trò chuyện. Giới thiệu và bài phát biểu về lý do của ngày ăn hỏi diễn ra từ cả hai bên gia đình.
Cặp đôi ra mắt 2 bên gia đình:
Sau khi nhận được sự đồng ý từ người lớn, cặp đôi chính thức ra mắt chào hỏi hai bên gia đình. Họ cúi chào và làm mới nước những người tham dự lễ.
Thắp hương bàn thờ tổ tiên tại nhà gái:
Lễ thắp hương tại nhà gái là nghi lễ linh thiêng, đánh dấu việc “ra mắt” ông bà tổ tiên và mong nhận được sự chứng giám và phù hộ cho hạnh phúc viên mãn của cặp đôi.
Hai bên gia đình bàn chuyện cho lễ cưới:
Trong lễ cưới, xác nhận lại ngày tổ chức là một phần quan trọng. Nhà trai thường chọn ngày lành từ trước và đưa ra cho nhà gái tham khảo.
Lễ lại quả:
Lễ lại quả là nghi lễ cuối cùng, chấm dứt lễ ăn hỏi và đem đến đậm chất văn hóa và tình cảm của người Việt.
Lại quả cho nhà trai gồm những gì?
Lễ lại quả cho nhà trai bao gồm những lễ vật truyền thống và ý nghĩa tinh tế. Trong quá trình chia sính lễ để trả lại, nhà gái thường lấy ra một phần của mỗi loại lễ vật từ nhà trai, tùy thuộc vào những lễ vật mà nhà trai đã mang đến. Tuy nhiên, chỉ những lễ vật thuộc loại lễ vật mà thôi được trả lại, nhưng không bao gồm các món như nữ trang, nhẫn cưới, tiền nạp tài, tiền lễ đen, tiền nát, và các loại lễ vật khác.
Trong lễ ăn hỏi, các lễ vật truyền thống bao gồm:
Trầu cau:
Biểu tượng của sự giàu có và may mắn.
Bánh cưới truyền thống:
Tùy thuộc vào địa phương, có nhiều loại bánh khác nhau như bánh cốm, bánh xu xê, bánh pía, bánh kem, bánh lột da.
Hạt sen:
Có thể sử dụng hạt sen tươi hoặc hạt sen khô, tượng trưng cho sự thuận lợi và bền vững.
Rượu và trà:
Thể hiện sự chân thành và tôn trọng trong mối quan hệ gia đình.
Bao lì xì tiền nạp tài:
Biểu tượng của sự giàu có và phú quý.
Ngoài ra, tùy thuộc vào tình hình kinh tế và yêu cầu của nhà gái, có thể bổ sung thêm các lễ vật như heo quay, gà quay, gà luộc, xôi gấc, trái cây ngũ quả, và những món ăn khác.
Tất cả những lễ vật này sẽ được nhà gái chia một phần và trả lại cho nhà trai theo nghi thức lại quả, tạo nên sự hoàn hảo và tôn trọng trong nghi lễ truyền thống này.
Các bước tiến hành lễ lại quả.
Người đảm nhận nghi lễ lại quả thường là người có vị thế cao trong gia đình, thường là bác cả hoặc các bác nội, ngoại của cô dâu. Những người được chọn thường là những người đã có kinh nghiệm gia đình, có con trai hoặc con gái, và đã điều hành con đường làm ăn hoặc sự nghiệp quan chức một cách suôn sẻ. Họ nổi tiếng với tính tình ôn hòa, đôn hậu, điều này được coi là mang lại may mắn cho cô dâu và chú rể. Đặc biệt, việc chọn những người đã có gia đình và duy trì hạnh phúc trong hôn nhân là rất quan trọng.
Sau khi xác định được những người thích hợp, buổi lễ lại quả sẽ diễn ra như sau:
Xé lá cau từ tráp trầu cau, sau đó đặt phần lá được xé bằng tay vào khay tráp.
Tách thuốc lá, chè khô, rượu, bánh trái… theo số lẻ và đặt vào tráp tráp lại lễ.
Người đảm nhận nghi lễ sẽ mang tráp trả lễ cho nhà trai trước khi lên xe về.
Nhà trai sẽ nhận được phần lễ vật mà nhà gái đã trả lại và mang về sau khi buổi lễ ăn hỏi kết thúc.
Những lưu ý khi thực hiện nghi lễ lại quả trong cưới hỏi.
Để thực hiện nghi lễ lại quả một cách trọn vẹn, một số lưu ý dưới đây sẽ hữu ích:
Số lượng quả và lễ vật:
Thông thường, số lượng quả và lễ vật được trả lại thường là số chẵn, ví dụ như 10 quả cau, 10 hộp bánh, 10 lon bia,… Tuy nhiên, cũng có một số địa phương lựa chọn số lẻ. Thông tin này nên được thảo luận và thống nhất trước buổi lễ.
Tráp hoa quả:
Tráp hoa quả có thể bị bỏ qua, không cần phải lại lễ, do chúng thường được gắn bằng keo và không dễ dàng để gỡ ra lại quả.
Phương tiện cắt:
Tránh sử dụng dao, kéo khi thực hiện nghi lễ, vì theo quan niệm, những công cụ sắc nhọn có thể mang lại điều không may. Việc chia lại quả cần phải được thực hiện bằng tay.
Chia lễ lại quả đúng cách:
Khi chia lễ lại quả, đặc biệt cần đặt vào khay và lật ngược nắp hộp. Tuyệt đối không được đóng nắp, điều này giúp bảo quản và trình bày lễ vật một cách tốt nhất.